سلامت مادر برای حاملگی

اگر زنی دچار یک بیماری جسمی باشد، آیا به صلاح است که حامله شود؟

وجود بعضی بیماری ها می تواند موجب آسیب دیدن جنین در دوره ی حاملگی شود. از جمله ی این بیماری ها می توان به دیابت، فشارخون، گواتر و کم خونی شدید اشاره کرد. خانم هایی که به این بیماری ها مبتلا هستند،‌ باید حتماً تحت درمان و مراقبت پزشکی قرار گیرند. در صورتی که اختلال یاد شده تحت درمان باشد، آن ها می توانند حامله شوند و فرزند سالمی به دنیا آورند. ولی در صورت درمان نشدن، احتمال آسیب دیدن جنین بالا می رود.
هم چنین اگر خانمی دچار بعضی بیماری های شدید عفونی مثل هپاتیت (زردی)، ایدز، حصبه، سرخک، سرخجه یا عفونت رحم باشد، نباید تا پیش از درمان کامل بیماری، حامله شود؛ زیرا احتمال آسیب دیدگی جنین بسیار زیاد است. بیماری های خفیف مثل سرماخوردگی، ورم یا زخم معده، رماتیسم حاد مفصلی، میگرن و سایر بیماری های مشابه معمولاً مانعی برای حاملگی ایجاد نمی کنند.
وجود یک بیماری روانی در مادر مستقیماً مشکلی برای جنین او به وجود نمی آورد. ولی باید در نظر داشت که بعضی بیماری های روانی شدید مثل اسکیزوفرنیا، مادر و کودک را دچار مشکلات فراوانی می کند. احتمال زیادی وجود دارد که این بیماری با حاملگی و زایمان وخیم تر شود. حاملگی و زایمان، فشار روانی شدیدی به مادر وارد می آورد که علایم بیماری او را تشدید می کند و توانایی اش را در رسیدگی و مراقبت به نوزاد کاهش می دهد. حتی گاهی ممکن است منجر به آسیب رسانی عمدی یا غیرعمدی مادر به جنین یا نوزاد شود. این مادران ممکن است به جنین داخل شکم خود یا نوزاد صدماتی وارد آورند؛ یا دست کم در مراقبت از وی کوتاهی کنند یا او را دچار محرومیت عاطفی نمایند.
از طرف دیگر، اگر زنی دچار بیماری اسکیزوفرنیا باشد، احتمال این که فرزند او هم بدین بیماری مبتلا شود، حدود ده برابر دیگران خواهد بود. این بانوان و همسران شان در تصمیم گیری برای حاملگی باید این احتمال را هم در نظر داشته باشند.

اگر زنی در حین حاملگی بیمار شود، باید چه اقداماتی انجام دهد؟

خانم های حامله، در صورت بروز هر بیماری، باید آن را به پزشک یا مرکزی که تحت مراقبت آن قرار دارند اطلاع دهند و بدون اجازه از دارو استفاده نکنند. بعضی از بیماری ها بدون درمان یا با مصرف داروهایی که برای جنین خطری ندارند، برطرف می شوند و عارضه ای برای جنین نخواهند داشت؛ بیماری هایی مثل سرماخوردگی یا اسهال و استفراغ (اگر خیلی شدید نباشد). ولی در مورد بیماری هایی مثل عفونت هایی که با تب همراهند، حتماً باید بیمار تحت مراقبت پزشکی قرار گیرد. اکثر بیماری ها با درمان مناسب، کنترل و برطرف می شوند و خطری متوجه جنین نمی شود. ولی ابتلا به بیماری هایی مثل سرخجه، ایدز و هپاتیت برای جنین خطرناک است. به همین دلیل، زنی که حامله است، باید به دقت مراقب خطر چنین بیماری هایی باشد و از رفتن به مکان ها و تماس با افرادی که احتمال دارد این بیماری ها را به وی منتقل کنند، خودداری کند.

وجود تنش و فشار روانی بر مادر در دوران حاملگی، بر جنین چه تأثیری دارد؟

فشارهای روانی و وجود احساساتی منفی چون خشم و ترس در مادر، موجب افزایش ترشح موادی مثل اپی نفرین و نوراپی نفرین در خون می شود. این مواد از طریق بند ناف وارد جریان خون جنین می شوند. افزایش میزان این مواد در خون جنین بر شبکه ی نورونی تأثیر می گذارد و سبب افزایش فشارخون و تعداد ضربان قلب جنین می شود. هم چنین فعالیت داخل رحمی و حرکات او را افزایش می دهد.
اگر این تغییرات گذرا باشند، چندان اثر نامطلوبی بر جنین نخواهند داشت. ولی بررسی ها نشان داده است، تداوم فشار روانی در مادرانی که دوره ی حاملگی پراضطرابی را سپری می کنند، در مقایسه با مادران غیرمضطرب موجب می شود که دسته ی نخست مادران، نوزادانی با وزن کم تر در هنگام تولد و با مشکلات تغذیه و خواب بیش تر به دنیا بیاورند. اختلال رشد جنین مادرانی که نگرانی زیاد و نگرش نامطلوبی نسبت به حاملگی دارند هم بیش تر از دیگران است.
تحقیقات نشان می دهد، وزن کودکان مادرانی که در دوره ی حاملگی دچار افسردگی شده و درمان نشده اند، موقع تولد پایین تر بوده و هشیاری کم تری داشته اند.
منبع مقاله :
شاملو، فرهاد(1388)، زندگی روانی کودک تا یک سالگی (کودک شیرخوار خود را بشناسیم)، تهران: نشر قطره، چاپ اول